انواع سنگ طبیعی

سنگ طبیعی از انواع کانی و مواد معدنی تشکیل شده است که عنصر اصلی سنگ طبیعی  سلیس می باشد. سلیس عنصری محکم و قوی می باشد و هنگامی که این عناصر با یک دیگر پیوند برقرار کنند مواد معدنی را تشکیل می دھند.

انسان ھا در طول تاریخ ، از سنگ طبیعی برای مقاصد اجتماعی و فرھنگی خویش استفاده می کردند. کشور ایران دارای ذخایر زیادی از انواع سنگ طبیعی می باشد و در تنوع اینگونه سنگ ھا، رتبه ١ را در کل جهان به خود اختصاص داده است. انواع سنگ طبیعی شامل ؛ رسوبی ، دگرگونی ، آذرین هستند

سنگ دگرگونی

اصل سنگ ھای دگرگونی که در اثر تغییر شکل یافتن سنگ ھای دیگر تحت شرایط فیزیکی و شیمیایی سخت در حالت جامد بھ وجود می آیند. بیشتر سنگ ھای دگرگونی سخت و محکم ھستند.

 این سنگ ھا ممکن است در نگاه اول مثل سنگ ھای آذرین متبلور شده به نظر برسند ولی با کمی دقت می توان فھمید که کانی ھای سازنده شان به صورت منظم و لایه لایه  قرار گرفته اندو دگرگونی ھستند.

در ادامه دو نوع از سنگ ھای دگرگونی معرفی شده اند :

مرمر :

نوعی سنگ دگرگون شده بدون تورق است که عمدتاً از کلسیت تشکیل می شود. بلورھای سنگ مرمر به طور معمول درشت و در ھم بافته شده ھستند. به این دلیل مرمر سنگی انبوه شده و درشت بلورین است.

در بعضی موارد به دلیل دگرگونی شکل و ایجاد حالت جریانی، مواد آلی موجود در سنگ اولی به صورت نوار و لایه ھایی در سنگ مرمر مشاھده می شوند. همچنین وزن سنگ مرمر ٢٧٠٠کیلوگرم بر متر مکعب می باشد. رنگ سنگ مرمر می تواند صورتی، سفید، خاکستری متمایل به آبی یا قھوه ای باشد.

اِسلیِت :

سنگ دگرگون شده دانه ریز با گونه ویژه ای از تورق به نام رَخ اسلیتی است. در مقدار زیادی از اسلیت ها  اثر لایه بندی رسوبی اولیه توسط اختلاف در رنگ یا ابعاد دانه ھا قابل تشخیص است و این سطوح لایه بندی به طور معمول زاویه ای با سطوح رَخ اسلیتی تشکیل می دھند.

کانی ھای اسلیت به طور عمده عبارتند از: موسکویت، کوارتز و کلریت. ولی بلور آن ھا معمولاً به اندازه ای کوچک است که قفط با میکروسکوپ قابل تشخیص ھستند. وزن سنگ اسلیت ٢٨٠٠کیلوگرم بر متر مکعب می باشد. سنگ اسلیت سنگی است با درجه دگرگونی کم که عمدتاً از شیل به وجود می آید. رنگ آن‌ها سیاه، خاکستری، قرمز یا سبز است.

سنگ رسوبی

آب دریاچه و رودخانه ھا در مسیر خود مواد مختلفی را با خود ھمراه می کنند در نتیجه این مواد به علت سنگینی، به ته دریا میروند، ته نشین می شوند و روی ھم قرار می گیرند و پس از سفت شدن و طی این فرایند سنگ ھایی را به وجود می آورند که به آن‌ها سنگ ھای رسوبی گفته می شود.

به طور عمده ٨٪ از پوسته  کره زمین حاوی سنگ رسوبی می باشد. ظاهر سنگ ھای رسوبی لایه لایه اند که جنس و رنگ ھر یک از لایه ھا با ھم متفاوت است. همچنین وجود بقایای فسیلی در درون آن ھا ازویژگی ھای آشکار سنگ ھای رسوبی می باشد.

در ادامه دو نوع سنگ ھای شاخص در سنگ ھای رسوبی معرفی شده اند؛

الف) سنگ ھای تخریبی :

کنگلومرا :

کنگلومراھا حاوی قطعات درشت سنگ (بیش از 2 میلیمتر) که با خمیر های از دسته کلسیت یا کوارتز احاطه شده اند. دانه ھا اکثرا گرد شده اند. قطعات تشکیل دھنده کنگلومرا ممکن است از ھر جنس و نوعی باشد، اما مواد مقاومی مانند کوارتز بیشتر در آن ھا پیدا می شود.

 در بعضی از رسوبات نیز قطعات سنگ آھک ، گرانیت یا سنگ ھای دیگر زیاد است. تنھا عواملی که می توانند قطعه سنگ نتراشیده و قطعات بزرگ سنگ را حمل کنند، آب ھای پر سرعت، نیروی جاذبه و یخ است. مهمترین نقطه تشکیل کنگلومرا مخروط افکنه، سواحل دریا و بستر رودھا می باشد.

بِرِش :

بِرِش گونه ای از سنگ تخریبی دانه درشت است که قطعات به وجود آورنده آن زاویه دار است و تأثیر سایش چندانی درآن ھا ھویدا نیست. مواد به وجود آورنده بِرِش از جورشدگی و یک دستی خوبی برخوردار نیست و بین آن ھا را زمینه ای با دانه ھای کوچک پر می کند.

 بِرِش ھا معمولا بیشتر در محل یخچال ھا، از لغزش مواد در دامنه کوه و ریزش ھای دیگر به وجود می آیند. حرکت در طول سطوح گسل نیز مولد نوعی بِرِش است که مواد سازند آن در فضاھای خالی و حفره ھا فرو می ریزد.

ب) سنگ ھای شیمیایی

سنگ آھک :

سنگھای آھکی با وزن ٢٧٠٠کیلوگرم بر متر مربع ، سنگ ھای رسوبی ھستند که بیش از 50% حجم آن ھا را کربنات کلسیم تشکیل می دهد. ناخالصی ھا که ممکن است اندازه شان تا 50% برسد ، عبارتند از : کوارتز ، رس، اکسید آھن ، قطعات سنگ ھا و مواد دیگر.

کلسیت امکان دارد که به طور شیمیایی یا آلی رسوب کند، یا این ‌که منشاء تخریبی داشته باشد. بخش ھای بسیار گوناگون سنگ آھک بر اساس بافت یا خصوصیات پر اھمیت دیگر رده بندی  می شوند.

کوکینا :

کوکینا نامی است که به سنگی آھکی و بی دوام ، پر حفره و با سیمان سست داده شده است که تقریباً به طور کلی از صدف یا قطعات صدف به وجود آمده است. به ھمین علت ، کوکینا نوع ویژه ای از سنگ ھای تخریبی است که در آن ، قطعات سازنده، خود از داخل محیط رسوبی منشاء می گیرند و نتیجه فرسایش یافتگی و انتقال مواد از نقاط دیگر نیستند.

سنگ آذرین

به سنگ ھایی که در اثر سرد و منجمد شدن گدازه ھای آتشفشانی به وجود می آیند ، سنگ ھای آتشفشانی یا سنگ ھای آذرین گفته می شوند. بر اساس نوع ماگما و مدت زمانی که صرف می شود تا ماگما سرد شود، سنگ ھای آذرین دسته بندی می شوند.

ھمچنین این سنگ ھا در سطح یا درون زمین تشکیل می شوند ، که به دو نوع درونی  و بیرونی  تقسیم می شوند. در کتاب ھای علوم پایه چھارم و ھشتم درباره سنگ ھای آذرین مختصر توضیح داده شده است. سنگ ھای آذرین قدرت و دوام بالایی دارند به ھمین دلیل برای ساخت سازه ھای پرکار برد مورد استفاده قرار می گیرند.

سنگ ھای آذرین انواع متفاوتی دارند که کاربرد هر یک از آن‌ها با یکدیگر متفاوت می باشد. بازالت با وزن ٣٠٠ کیلو گرم بر متر مکعب ، گرانیت با وزن ٢٨٠٠ کیلوگرم بر مترمکعب، اسکوری (سنگ پا) نمونه ھایی از سنگ آذرین است.

سنگ ھای آذرین درونی :

اگر مواد آب شده و ماگما ، درون کوه ھای آتشفشانی مانده و به آرامی سرد شوند سنگ ھای آذرین درونی را تشکیل می دھند. اینسنگ ھا چون در مدت زمان بسیار زیادی سرد می شوند، به ھمین دلیل دارای بلورھای درشت و سخت ھستند. سنگ ھای آذرین درونی رنگ روشن و زیبایی داشته و محکم ھستند.

سنگ ھای آذرین بیرونی :

سنگ ھایی ھستند که بر اثر سرد شدن مواد مذاب در خارج از کوه ھای آتشفشانی ھیمالیا تشکیل می شوند و بلوری کوچک دارند چون این مواد مذاب توسط آتشفشان از درون زمین خارج می شوند به این سنگ ھا ، سنگ ھای آتشفشانی نیز می گویند. مانند بازالت ، آندزیت و ریولیت.

شاید این مطالب هم برای شما جذاب باشد کلیک کنید.